Do pojave novih, alternativnih samoniklih pokreta kod nas došlo je neposredno nakon pojave takvih pokreta u razvijenim zapadnim demokratskim zemljama. Snažni studentski pokreti nastali 1968. na Berkli univerzitetu u Kaliforniji, uticali su na pojavu studentskih pokreta i na drugim američkim univerzitetima, a naišli su na snažan odjek širom Evrope, pa i u tadašnjoj SFR Jugoslaviji. Naše mlade generacije iz šezdesetih godina prošloga veka bile su, poput njihovih vršnjaka na Zapadu protiv rata SAD u Vijetnamu i za jednaka prava građana, bez obzira na njihovu rasnu pripadnost i boju kože. To se može objasniti jednim delom i zbog aktivnog učešća tadašnje Jugoslavije u formiranju pokreta nesvrstanosti početkom 60-tih oko koga su se okupile tzv. zemlje trećeg sveta (Afrike, Azije i Južne Amerike).
U društvenoj i političkoj teoriji se smatra da su studentski pokreti predstavljali svojevrsnu vododelnicu između starih ili klasičnih i novih pokreta. Pod starim ili klasičnim podrazumevaju se radnički i njima bliski socijalistički i socijal-demokratski, zatim konzervativni i liberalni pokreti viših i srednjih društvenih slojeva. Novi ili alternativni pokreti, odnosno grass-roots pokreti, obeležili su poslednje decenije dvadesetog veka i imali veliku podršku prvenstveno u mlađim generacijama.
Zanimljivo je da su se novi ili alternativni društveni pokreti kod nas razvijali skoro po istoj matrici kao i u zapadnim demokratskim zemljama. Nakon studentskog pokreta, štafetnu palicu je preuzeo neofeministički pokret, a nakon njega mirovni, ekološki i drugi samonikli pokreti (antinuklearni, antipsihijatriski, pokreti za slobodu seksualnih orijentacija, pokreti za alternativno obrazovanje, i drugi).
Uspon novih pokreta u američkom i zapadnoevropskim društvima bio je praćen jakim kontrakulturnim nabojem, posebno izraženom u stilu života koji je zagovarao hipi pokret, čije je jedno od jakih obeležja bilo proklamovanje seksualne emancipacije i slobodne ljubavi. Kod nas se uticaj kontrakulture prvenstveno osećao u muzičkom ukusu mladih, a delom i u modnim trendovima oblačenja (džins odeća postaje uobičajeni način oblačenja mladih i kod nas).
Odmah nakon završetka studentskih protesta iz 68-me, počinju aktivno da deluju već postojeća jezgra neofeminističkog pokreta u Beogradu (Žarana Papić, Anđelka Milić, Daša Duhaćek), Zagrebu (Vesna Pusić, Rada Iveković, Slavenka Drakulić, Blaženka Despot), u Ljubljani (Ingrid Bakše, Danica Fink-Hafner, Silva Mežnarić), u Sarajevu (Nada Ler Sofronić). U Studentskom kulturnom centru u Beogradu organizuje se 1976. godine značajna međunarodna konferencija sa najuglednijim predstavnicima neofeminističkih pokreta iz Evrope. Nakon toga počinju da se formiraju centri za ženske studije kao nevladine organizacije (udruženja građana) u kojima se žene obrazuju za borbu za širenje svojih prava. U prvim decenijama XXI veka, feminističke (ili ženske, odnosno studije roda) sve više ulaze u nastavne programe na fakultetima društvenih nauka.
Početkom 70-tih godina niču individualne i grupne ekološke incijative. Jedan od prvih primera takvih inicijativa je „Porodica bistrih potoka“ – odlazak Božidara Boška Mandića 1971. godine da sa svojom porodicom živi u prirodi u selu Brezovica na planini Rudnik. To je ekološka i kulturna komuna koja je živela pod geslom: ekologija, humanizam i kultura.
Polovinom 80-tih godina formira se u SFR Jugoslaviji jak antinuklerani pokret nakon što je tadašnja federalna vlada (Savezno izvršno veće) donela odluku da se, nakon već postojeće nuklearne elektrane u Krškom (na granici između Slovenije i Hrvatske) izgradi još 16 nukleranih elektrana. Pokret je bio toliko jak, naročito u Beogradu, da je uspeo da se izbori da Savezna skupština donese zakon o moratorijumu na izgradnju nuklearnih elektrana.
To je bio začetak rađanja novog ekološkog pokreta u Jugoslaviji. Istina, novom ekološkom pokretu prethodili su neki pokreti koji su imali podršku socijalističke države, a po svojim aktivnostima su bili usmereni na prirodu i njeno očuvanje. Takvi pokreti su bili Planinarski savez, Savez izviđača, kao i nova organizacija Pokret gorana, čiju je organizaciju inicirala država kako bi se dobrovoljnim omladinskim radom pošumljavale goleti.
Tokom 80-tih počinje da deluje Eko-centar formiran pri Zavodu za proučavanje kulturnog razvitka Srbije. Oko Eko-centra se okupljaju aktivisti ekološkog pokreta u nastajanju, koji se povezuju sa Univerzitetom u Beogradu (posebno sa nastavnicima sa Biološkog i Poljoprivrednog kao i Fakulteta političkih nauka). Na Fakultetu političkih nauka se uvode predmeti Socijalna ekologija, a nešto kasnije i Politička ekologija, kao i smer iz Ekološke politike na magistarskim, odnosno master studijama. Na svim Učiteljskim akademijama, kasnije fakultetima, uvodi se predmet Socijalna ekologija.
Mediji počinju da obraćaju pažnju na sve ozbiljnije ekološke probleme, što doprinosi porastu ekološke svesti, koja je inače u našem društvu bila i ostala na izrazito niskom nivou.
Današnja Srbija je u ekološkom smislu vrlo zapuštena zemlja. Dugi niz godina je ekonomski razvoj zasnivan na zastarelim industrijama koje zagađuju životnu sredinu. Najteža situacija je u energetskom sektoru gde dominiraju elektrane zasnovane na lignitu, uglju niskog kvaliteta, tako da su postrojenja u Kolubari i Kostolcu među najvećim aerozagađivačima. Visoko zagađenje vazduha imamo u rudnicima bakra poput Bora i Majdanpeka, u središtima naftne i petrohemijske industrije kao što su Pančevo, Šabac. U velikim gradovima poput Beograda beleži se visok nivo zagađenja zbog gustine i zastarelosti voznog parka, kao i zbog velike upotrebe uglja i drveta za privatna ložišta.Poslednjih godina se Beograd, uz Sarajevo, vrlo često nalazi na vrhu liste najzagađenijih gradova na planeti. Brz porast građevinske industrije uništava zelene površine u urbanim sredinama. Veliki i teško rešiv ekološki problem je zagađenost rečnih tokova i podzemnih voda i nedostatak kanalizacije i prečišćavanja. Na predugačkoj listi problema u zagađenju životne sredine su prevelika upotreba pesticida u poljoprivredi, nekontrolisana seča šuma čak i u zaštićenim zonama nacionalnih parkova.
Sa uvođenjem višepartizma početkom 90-tih započinje u više navrata formiranje ekoloških (zelenih) stranaka, ali njihovo delovanje je marginalno (povremeno sa par poslanika u parlamentu).
Retko se desi da građani uspeju da se izbore sa zagađivačima, kao što je to bio nedavni slučaj sa zaustavljanjem izgradnje serija mini hidroelektrana na Staroj planini, kada su meštani digli pobunu i nasilnom akcijom zaustavili njihovu izgradnju.
Kada je reč o mirovnom pokretu na našim prostorima on je doživeo sličnu sudbinu kao i mirovni pokreti u Zapadnoj Evropi i Sjedinjenim Državama. Nakon pada Berlinskog zida i završetka tzv. hladnoga rata između zapadnog i istočnog bloka, mirovni pokreti na široj međunarodnoj sceni su utihnuli. Pokušaji mirovnih grupa u našem regionu da zaustave krvave međuetničke sukobe tokom procesa raspada druge Jugoslavije pokazali su se kao krajnje neuspešni. Bilo je, naravno, hrabrih inicijativa poput akcija pokreta Žene u crnom, i drugih mirovnih pokušaja ( primer Igmanske inicijative) ali je etnonacionalistička pro-ratna euforija predvođena novim-starim političkim elitama i potpomognuta nacionalšovinističkim delovima inteligencije, uz podršku zaslepljenih masa, bila nezaustavljiva i dovela do ogromnog broja žrtava i teških ratnih zločina.
U poslednjih par decenija glavni akteri novih društvenih pokreta postaju nevladine organizacije čiji se broj uvećava ne samo u navedenim oblastima nego i u oblasti ljudskih prava, obrazovanja za demokratiju, različitih građanskih inicijativa (poput „Ne davimo Beograd“, „Protiv Novog Sada na vodi“ i slično). U većini takvih akcija prednjače mlade generacije.